Jafnréttisstefna og -áætlun Menntaskólans á Akureyri 2024 - 2027

Jafnréttisfulltrúi MA: Anna Sigríður Davíðsdóttir anna@ma.is

Fulltrúar starfsfólks í Jafnréttisráði: Alma Oddgeirsdóttir, alma@ma.is, Snorri Magnússon, snorri@ma.is

Fulltrúar nemenda í Jafnréttisráði (breytilegt eftir skólaárum): 

Jafnréttisstefna

Í Menntaskólanum á Akureyri er lögð áhersla á jafnrétti. Jafnréttisstefna skólans byggir á lögum nr. 150/2020 um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna. Jafnrétti, sem einn af grunnþáttum aðalnámskrár, á að endurspeglast í starfsháttum skólans, samskiptum og skólabrag. Jafnrétti skal vera sýnilegt í öllu skólastarfinu, bæði innan kennslustunda og utan þeirra. Markmið jafnréttisstefnunnar er að koma á og viðhalda jafnrétti og jöfnum tækifærum allra sem starfa í skólanum; starfsfólks og nemenda.

Markmið áætlunarinnar er að gæta þess að nemendum og starfsfólki skólans sé ekki mismunað eftir uppruna, þjóðerni, litarhætti, kynferði, kynhneigð, fötlun, fjárhag, tungu, trúarbrögðum, stjórnmálaskoðunum. Stefna skólans er að vinna að jafnræði og jafnrétti allra hópa þannig að þeir hafi sem jöfnust tækifæri. Markmiðið er að stuðla að jafnrétti kynjanna í skólanum, jöfnum tækifærum, áhrifum og virðingu karla, kvenna og fólks með hlutlausa skráningu kyns í þjóðskrá bæði meðal starfsmanna og nemenda skólans.

Markvisst er unnið að því að gæta jafnréttissjónarmiða í stefnumótun og ákvörðunum á öllum sviðum skólans, m.a. með því að hafa fulltrúa allra kynja í vinnuhópum og nefndum innan skólans.  Nauðsynlegt er að bjóða bæði nemendum og starfsfólki skólans upp á fræðslu um jafnréttismál. Jafnréttisstefna skólans er tól til að beina starfsfólki og skólastarfinu öllu í átt að jafnrétti. Jafnréttisstefnu Menntaskólans á Akureyri er framfylgt með jafnréttisáætlun.

Til að framfylgja ofangreindri stefnu er jafnréttisfulltrúi skipaður og skal staðan auglýst. Ráðið er í starfið til tveggja ára. Hlutverk jafnréttisfulltrúa er fyrst og fremst að fylgja eftir stefnu skólans í jafnréttismálum og fylgjast með þróun jafnréttismála innan sem utan skóla. Jafnréttisfulltrúi stýrir vinnu Jafnréttisráðs skólans, heldur reglulega fundi og ritar fundargerðir. Jafnréttisfulltrúa er ætlað að hafa yfirumsjón með fræðslu til starfsmanna og nemenda í samvinnu við Jafnréttisráð.

Jafnréttisráð er jafnréttisfulltrúa til stuðnings í málefnum sameiginlegum nemendum og kennurum. Ráðinu er ætlað að framfylgja jafnréttisáætlun MA og um leið að vera tengiliður milli nemenda og kennara. Jafnréttisfulltrúi sinnir formennsku í Jafnréttisráði en það skal skipa ár hvert. Í því sitja tveir nemendur úr hverjum árgangi, helst af sitt hvoru kyni. Forseti hagsmunaráðs situr einnig í ráðinu sem sérstakur jafnréttisfulltrúi stjórnar skólafélagsins Hugins. Þá skulu vera tveir starfsmenn, helst af sitt hvoru kyni. Nemendur skulu aðeins koma að þeim málum sem snerta málefni nemenda beinlínis og er það jafnréttisfulltrúa að meta hvenær slíkt á við. Jafnréttisráð boðar fulltrúa FemMA, Femínistafélags Menntaskólans á Akureyri, PrideMA og önnur undirfélög á fundi Jafnréttisráðs þegar við á, t.d. í tengslum við réttindamál nemenda og viðburði í félagslífinu. Einnig fundar jafnréttisfulltrúi með stjórn skólafélagsins Hugins þegar við á.

Jafnréttisáætlun 2024-2027

Við gerð jafnréttisáætlunar Menntaskólans á Akureyri er farið eftir jafnréttislögum nr. 150/2020. Í 21. gr laganna er sérstök áhersla lögð á bann við hvers konar mismunun á grundvelli kyns í skólum og öðrum mennta- og uppeldisstofnunum. Skylt er að gæta þessa í námi og kennslu, starfsháttum og daglegri umgengni við nemendur. Jafnréttisáætlun er tæki til að framfylgja jafnréttisstefnu skólans. Í jafnréttisáætluninni er sjónum beint að starfsmönnum skólans, rekstri hans, námi og kennslu. Áætlunina á að endurskoða á þriggja ára fresti og ber jafnréttisfulltrúa skólans að meta árangur sem náðst hefur samkvæmt settum mælikvörðum sem fram koma í aðgerðaáætlun. Jafnréttisfulltrúi skal í samráði við skólastjórnendur sjá til þess að aðgerðaáætlun sé fylgt eftir.

Vinnustaðurinn

Launaákvarðanir eiga að byggja á kjarasamningum og því skal starfsfólk fá greidd jöfn laun fyrir sömu eða jafn verðmæt störf óháð kyni. Þá skal tryggja jöfn tækifæri til hvers kyns yfir- eða aukavinnu sem kann að vera í boði. Hafa skal í huga að þetta á einnig við um hvers konar þóknanir, beinar og óbeinar greiðslur til starfsmanna. Einnig skulu þeir njóta sömu kjara hvað varðar lífeyris-, orlofs- og veikindarétt og hvers konar önnur starfskjör eða réttindi sem metin eru til fjár, sbr grein 2.10 í lögum nr. 150/2020.  Málefnaleg rök fyrir launamun eru aldur, menntun, vinnutími og starfsaldur.

Aðgerðaáætlun: tafla 1

MARKMIÐ	AÐGERÐ	ÁBYRGÐ	TÍMARAMMI
Starfsfólk njóti sömu kjara fyrir sömu eða jafn verðmæt störf óháð kyni	Greining á launum starfsfólks	Fjármálastjóri í samvinnu við jafnréttisfulltrúa	Á hverju ári
	Viðhald á jafnlaunakerfi í samræmi við kröfur ÍST85:2012 staðalsins	Fjármálastjóri og skólameistari	Á hverju ári
	Upplýsa starfsfólk um niðurstöður á hverju ári. Komi í ljós munur á heildarlaunum kynjanna skal kanna hvort hann er málefnalegur.	Fjármálastjóri	Á hverju ári
	Leiðrétta ef ómálefnalegur munur kemur fram	Skólameistari	Bregðast strax við, þ.e. um leið og greining leiðir þetta í ljós
Tryggja að jafnvægi sé í yfirvinnu á milli ólíkra hópa s.s. á milli kynja eða ólíkra aldurshópa.	Gera úttekt og greiningu á yfirvinnu starfsfólks	Fjármálastjóri í samvinnu við gæðaráð.	Á haustönn 2024 og á tveggja ára fresti eftir það
	Leiði greining í ljós að yfirvinnu hallar á kyn, aldurshóp eða aðra hópa þarf að bregðast við því.	Skólameistari	Bregðast strax við, eða um leið og greining leiðir í ljós ójafnvægi í yfirvinnu starfsfólks

 

Laus störf

Samkvæmt jafnréttislögum skulu atvinnurekendur vinna markvisst að því að jafna stöðu kynjanna á vinnumarkaði og stuðla að því að störf flokkist ekki í sérstök kvenna- og karlastörf. Það er sérstaklega tekið á því að jafna hlut kynjanna í stjórnunar- og áhrifastöðum sbr. 4 gr. jafnréttislaga  nr. 150/2020. MA leggur áherslu á að einstaklingum sé ekki mismunað vegna kynferðis við úthlutun verkefna, tilfærslur í störfum, tækifæri til að axla ábyrgð og framgang í störfum. Starf sem laust er til umsóknar skal standa opið öllum kynjum sbr. 12. gr jafnréttislaga nr. 150/2020 og stjórnendur skólans gera ráðstafanir til að tryggja að öll kyn njóti sömu möguleika til endurmenntunar, símenntunar og starfsþjálfunar.

Aðgerðaáætlun: tafla 2

MARKMIÐ	AÐGERÐ	ÁBYRGÐ	TÍMARAMMI
Starfsfólk hefur jafna möguleika á störfum innan skólans óháð kyni	Í starfsauglýsingum eru störf auglýst með þeim hætti að ljóst sé að laus störf standi öllum til boða óháð kyni. Ef hallar á kyn má hvetja það sérstaklega til að sækja um.	Skólameistari	Alltaf þegar við á
	Sæki tveir jafnhæfir einstaklingar um starf við skólann skal velja einstakling af því kyni sem hallar á í viðkomandi deild eða starfi	Skólameistari	Alltaf þegar við á
	Þegar skipað er í nefndir og ráð innan skólans skulu kynjahlutföll vera jöfn sé þess kostur	Skólameistari	Alltaf þegar við á

 

Starfsþjálfun og símenntun

Tryggja þarf samkvæmt lögum að allir njóti sömu möguleika til starfsþjálfunar og símenntunar svo og til að sækja námskeið sem haldin eru til að auka hæfni í starfi eða til undirbúnings fyrir önnur störf.

Aðgerðaáætlun: tafla 3

MARKMIÐ	AÐGERÐ	ÁBYRGÐ	TÍMARAMMI
Símenntun skal vera opin öllum kynjum og óháð aldri	Öllum er tilkynnt með tölvupósti það sem er í boði og eru hvattir til að sækja um	Skólameistari, aðstoðarskóla- meistari	Þegar við á
	Í starfsmannaviðtölum eru starfsmenn spurðir út í símenntun. Ef hallar á kyn, þarf að finna leiðir til að hvetja og auðvelda viðkomandi hópi til að taka þátt í símenntun.	Skólameistari og aðstoðarskólameistari	Á hverju ári

 

Samræming fjölskyldulífs og atvinnu

Mikilvægt er, sbr. 13. gr. jafnréttislaga 150/2020, að allir hafi jafna möguleika á að samræma starfsskyldur sínar og fjölskylduábyrgð. Komið er til móts við starfsfólk með því að gefa, eins og kostur er, sveigjanleika í skipulagningu á vinnu og vinnutíma, hlutastörfum eða annarri vinnuhagræðingu. Öll kyn eru hvött til að nýta sér fæðingaorlof og foreldrar eru hvattir til að skipta með sér veikindadögum vegna barna.

Aðgerðaáætlun: tafla 4

MARKMIÐ	AÐGERÐ	ÁBYRGÐ	TÍMARAMMI
Vinnutími er sveigjanlegur þar sem við á	Kennarar beri ábyrgð á sinni undirbúningsvinnu, óháð stund og stað	Skólameistari	Alltaf
Fundir eru haldnir á dagvinnutímum	Fundir skulu vera á dagvinnutíma, nema sérstök ástæða sé til annars	Skipuleggjandi funda	Alltaf
Fæðingarorlof er nýtt jafnt af öllum kynjum	Starfsfólk er hvatt til að nýta sér rétt til fæðingarorlofs	Skólameistari	Kynnt sérstaklega nýju starfsfólki og verðandi foreldrum
Upplýsingaöflun um töku fæðingarorlofs og fjarveru frá vinnu vegna veikinda barna	Tölur um þetta eru skoðaðar og greindar eftir kynjum (tekið úr Innu). Ef hallar á kyn, þarf að finna leiðir til að koma til móts við viðkomandi hóp.	Stjórnendur og gæðaráð	Á haustönn 2024 og á þriggja ára fresti eftir það

 

Ofbeldi, áreitni og einelti

Samkvæmt lögum ber atvinnurekendum að gera sérstakar ráðstafanir til að koma í veg fyrir að starfsfólk og nemendur verði fyrir hvers kyns ofbeldi, áreitni og/eða einelti. Með þessu er átt við kynbundið, kynferðislegt, andlegt og/eða líkamlegt ofbeldi, áreitni og/eða einelti. Skv. 2. gr. jafnréttislaga nr. 150/2020 er kynbundin áreitni hegðun sem tengist kyni þess sem fyrir henni verður og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi og skapa aðstæður sem eru ógnandi, fjandsamlegar, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi fyrir viðkomandi. Kynferðisleg áreitni er hvers kyns kynferðisleg hegðun sem hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu þess sem fyrir henni verður, einkum þegar hegðunin leiðir til ógnandi, fjandsamlegra, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi aðstæðna. Hegðunin getur verið orðbundin, táknræn og/eða líkamleg. Kynbundið ofbeldi er skilgreint sem ofbeldi á grundvelli kyns sem leiðir til eða gæti leitt til líkamlegs, kynferðislegs eða sálræns skaða eða þjáninga þess sem fyrir því verður, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis, bæði í einkalífi og á opinberum vettvangi.

Ofbeldi, einelti, kynbundin áreitni, kynferðisleg áreitni og kynbundið ofbeldi er ekki liðið í Menntaskólanum á Akureyri. Mikilvægt er að einstaklingar upplýsi jafnréttisfulltrúa, stjórnendur eða stoðteymi (námsráðgjafar, skólasálfræðingur, skólahjúkrunarfræðingur) um hvers konar áreitni, ofbeldi eða einelti sem þeir kunna að verða fyrir. Allar tilkynningar eru teknar alvarlega og viðeigandi viðbragðsáætlun hrint í framkvæmd.

Aðgerðaáætlun: tafla 5

MARKMIÐ	AÐGERÐ	ÁBYRGÐ	TÍMARAMMI
Efla þekkingu nemenda og starfsfólks um ofbeldi, einelti og áreitni	Fræðsla og virkar umræður í skólastarfi	Jafnréttisfulltrúi í samráði við Jafnréttisráð MA, stjórnendur, nemendafélag skólans og undirfélög	Á skólaárinu 2024-2025 og á tveggja ára fresti eftir það
Afla upplýsinga þar sem starfsfólk er spurt hvort það hafi orðið fyrir kynbundnu áreitni, áreiti eða einelti	Nýta upplýsingar úr könnun á vegum Fjármála- og efnahagsráðuneytis (stofnun ársins)	Stjórnendur og gæðaráð.	Á skólaárinu 2025-2026 og á tveggja ára fresti eftir það
	Ef fram koma vísbendingar um kynbundið áreiti, einelti eða ofbeldi, þarf að bregðast við því með viðeigandi hætti.	Skólameistari.	Þegar við á

 

Skólastarfið

Nú þegar skýr jafnréttisstefna og aðgerðaráætlun liggur fyrir skiptir miklu máli að huga að þátttöku allra aðila sem að skólasamfélaginu koma. Sérstaklega skiptir máli að tryggja að nemendur séu virkir  þátttakendur í jafnréttisstarfi og stefnumótun. Markmiðið er að kynjahlutföll séu sem jöfnust þegar komið er fram fyrir hönd skólans. Í 15. gr. jafnréttislaga nr. 150/2020 segir um menntun og skólastarf að tryggja skuli fræðslu um jafnréttismál fyrir  nemendur á öllum skólastigum og að kennslu- og námsgögn eiga ekki að mismuna kynjum. Mikilvægt er að nemendur jafnt sem starfsfólk komi að fræðslumálum og hugi jafnt að orðræðu, samskiptum og námsefni í því samhengi.

Í allri kennslu í Menntaskólanum á Akureyri skal vinna að því að breyta hefðbundnum kynjaímyndum og vinna markvisst gegn neikvæðum staðalímyndum. Mikilvægt er að vinna skipulega að sjálfstæði og sjálfsvirðingu allra kynja í öllu starfi skólans, sérstaklega á opinberum miðlum svo sem í myndböndum, samfélagsmiðlum og prentmiðlum sem tengjast undirfélögum skólans. Mikilvægt er að upplýsa nemendur um jafnrétti almennt. Í menningarlæsi, sem er þverfaglegur áfangi á 1. ári,  eru nemendur virkjaðir með umræðum og verkefnum sem snúa að jafnrétti. Kynjafræði er skyldufag fyrir nemendur á félagsgreinabraut en mikilvægt er að kynjafræði verði í boði sem valfag fyrir allar brautir. Taka má fram að fjallað er um jafnrétti í ýmsum fleiri áföngum skólans, svo sem íslensku, félagsfræði og sögu. Stefnt er að því að fá fræðslu um jafnréttismál í skólann annað hvert skólaár fyrir nemendur jafnt sem kennara. Mælst er til þess að huga að jafnréttismálum sérstaklega í öllu uppbroti á skólastarfi, s.s. á jafnréttisdögum, í tengslum við Ratatosk og sem hluti af Menntabúðum skólans. Nemendamenntabúðir skólans, sem haldnar eru af frumkvæði og undir stjórn nemenda ár hvert, hafa jafnan tekið fyrir jafnréttismál með afar gagnrýnum og virkum hætti.

Lögð er áhersla á að nemendur séu virkir og skapandi í sínu starfi óháð kyni. Kynjasamþættingar er gætt við alla ákvörðunartöku sem snýr að nemendum auk þess sem náms- og starfsfræðsla fer fram óháð kyni, á jafnréttisgrundvelli. Heilt yfir er unnið samkvæmt aðalnámsskrá frá 2011 þar sem jafnrétti er skilgreint sem einn af grunnþáttum skólastarfs. Kennarar og starfsfólk eru fyrirmyndir og ber að fylgja jafnréttisstefnu skólans.

Aðgerðaáætlun: tafla 6

MARKMIÐ	AÐGERÐ	ÁBYRGÐ	TÍMARAMMI
Nemendur eru þátttakendur í stefnumótun jafnréttisstefnu	Fulltrúar nemenda í Jafnréttisráði MA hafa áhrif á jafnréttisáætlun skólans	Jafnréttisfulltrúi og Jafnréttisráð	Allt skólaárið en sérstaklega í upphafi þegar Jafnréttisráð kemur saman, í lok árs þegar ársskýrsla Jafnréttisráðs er rituð og á þriggja ára fresti við endurnýjun jafnréttisáætlunar Á nemendamenntabúðum sem haldnar eru árlega
Allt starfsfólk skal vera jafnréttissinnað í sínu starfi	Jafnréttisfræðsla	Jafnréttisfulltrúi, stjórnendur skólans og Jafnréttisráð	Á hverju skólaári

Eftirfylgni 
Í upphafi og lok hvers skólaárs skal jafnréttisfulltrúi funda með gæðaráði til þess að ræða aðgerðaáætlun Jafnréttisráðs og meta hvort markmið hennar hafi náðst.

Þess er gætt að kynna aðgerðaráætlun Jafnréttisráðs fyrir starfsfólki um leið og hún tekur gildi og ræða hana reglulega á fundum starfsfólks. Niðurstöður kannanna sem tengjast jafnréttismálum eru ræddar á starfsmannafundum.

Starfsfólk er hvatt til að hafa samband við Jafnréttisráð ef upp kemur óþægileg staða, ef það vantar ráðgjöf eða vill koma með ábendingar sem varða jafnréttismál og skólann. 

Í upphafi hvers skólaárs, þegar Jafnréttisráð hefst handa með nýjum nemendum innanborðs, skal senda út tilkynningu til allra nemenda skólans þar sem fram koma mögulegar leiðir til að hafa samband við ráðið. Þá er öllum ljóst hverjir eru í Jafnréttisráði og eru nemendur hvattir til að hafa samband ef eitthvað er. Starfsemi ráðsins er einnig kynnt með öðrum leiðum, svo sem á samfélagsmiðlum skólans og Hugins auk þess sem kynning á ráðinu og störfum þess fer fram í nýnemafræðslu í 1. bekk á hverju ári.

Ljóst er að staðan í Menntaskólanum á Akureyri, hvað varðar jafnrétti, virðist vera góð en mikilvægt er að halda stöðugt áfram og halda áfram að huga að jafnrétti í víðum skilningi með aðkomu allra sem að skólasamfélaginu koma. Aðgerðaráætlun og jafnréttisstefna skólans stuðla að enn betra starfs- og námsumhverfi fyrir alla sem að skólanum koma.