heimspekisaga

Einingafjöldi: 5
Þrep: 2
Forkröfur: SAGA2FM05 og FÉLA2AA05
Í þessum áfanga er lögð áhersla á ítarlegar pælingar og umræður um nokkur meginstef heimspekinnar frá tilurð hennar í Grikklandi um það bil 600 f. Kr. og fram á okkar daga, einkum á sviði frumspeki og þekkingarfræði. Auk þess verður fjallað um upphaf félagsvísinda og helstu kenningar þeirra fræða. Höfuðsnillingar heimspekisögunnar verða í forgrunni. Meira verður lagt upp úr nákvæmum skilningi á einstökum kenningum og frjóum samræðum en hundavaðsfróðleik og mikilli yfirferð. Engu að síður fái nemendur heildarsýn yfir útlínur heimspekisögunnar, samhengi og rof, frá upphafi til nútíma.

Þekkingarviðmið

  • upphafi heimspeki og fræðilegra vísinda hjá jónísku náttúruspekingunum og þeim breytingum í hugsunarhætti sem því fylgdi
  • frumspeki og þekkingarfræðilegum viðhorfum forsókratískra heimspekinga og gera sér grein fyrir hughyggju og efnishyggju, rökhyggju og raunhyggju
  • samræðuaðferð Sókratesar og deilum við sófista; algildishyggju og afstæðishyggju í siðferðisefnum
  • heimspekikerfi Platons og meginhugtökum; kenningum Aristótelesar og flokkunarkerfum
  • hugmyndaheimi hellenismans; kýnisma, efahyggju, stóuspeki, epíkúrisma og nýplatonisma
  • sambandi kristni og heimspeki á miðöldum; trú og skynsemi, sögu og sannindum og frumspekilegri stöðu almennra hugtaka
  • vísindalegri og pólitískri hugsun á nýjöld; kenningum rökhyggjumanna: Descartes, Spinoza og Leibniz; kenningum raunhyggjumanna: Locke, Berkeley og Hume
  • hugmyndaheimi upplýsingar og rómantíkur; „hinum kóperníkönsku umskiptum“ Kants á sviði þekkingarfræði og frumspeki og „skilyrðislausa skylduboðinu“ í siðfræði hans
  • söguspeki Hegels og Marx og gagnrýni Kierkegaards og Nietzsche á hefðbunda heimspeki
  • heimspekilegum forsendum félagsvísinda og tengslum rökhugsunar og hefðarhugsunar í klassískri félagsfræði hjá Comte, Tocqueville, Tönnies, Simmel, Durkheim og Weber
  • helstu stefnum og straumum á 20. öld

Leikniviðmið

  • taka þátt í heimspekilegri rökræðu
  • gera grein fyrir heimspekilegum og félagsvísindalegum hugtökum
  • meta gildi heimspekilegra rökfærslna
  • greina og skýra heimspekilegan texta
  • skrifa stuttar heimspekilegar rökfærsluritgerðir

Hæfnisviðmið

  • bera saman ólíka hugarheima úr sögu fræða og vísinda
  • yfirfæra þekkingu og skilning á einu sviði fræða yfir á annað
  • hugsa og tjá sig skipulega á sjálfstæðan og gagnrýninn hátt um málefni líðandi stundar jafnt sem hin þyngri vandamál tilverunnar
Nánari upplýsingar á námskrá.is